Hoi Marco,

De actualiteit van de corona crisis heeft ons ook te pakken gehad. Gelukkig zonder grote gevolgen, maar wel zodanig dat wij onze blog even geparkeerd hebben. Geparkeerd omdat wij in de doorlopende discussie die wij over ons vak voeren nog onvoldoende rekening bleken te houden met de mogelijke gevolgen van de corona crisis. En dat ons daarom – terecht – verweten zou kunnen worden, dat wij, net als naar mijn mening veel politici en bestuurders, een ‘niets aan de hand’ en ‘gewoon maar doorgaan’ mentaliteit zouden voorstaan. Zie bijvoorbeeld de Tweede Kamer die met betrekking tot de arbeidsmarkt voorstellen van voor corona aan het behandelen is alsof nu niet zichtbaar is dat de context van die arbeidsmarkt er heel anders zal uitzien. Neem alleen al de consequentie dat bedrijven nu, na de derde crisis in 20 jaar, maximale flexibiliteit nodig hebben om te kunnen overleven. Overigens een bekend fenomeen in de bestuurs- en besliskunde.

Maar Marco, hoe staan wij er nu in? Met enige trots hebben wij in de Cleantech Regio een ontwikkelprogramma gerealiseerd met betrekking tot complexe vraagstukken. Een programma dat in de kern laat zien, het hoe en wat van complexiteit, de klassieke bestuurlijke reflex van het stellen van onhaalbare doelen – die, terzijde, wel het voordeel hebben van bestuurders en managers afrekenbaar te maken – in de illusie van maakbaarheid van het onmogelijke. Eest met een groep studenten uit de regio, die na een introductie in de materie, langs bedrijven en gemeenten zijn gegaan, om te kijken hoe zij met de plannen van de Cleantech Regio omgaan en daarbij tot de ontdekking kwamen dat theorie en praktijk van elkaar verschilden, niet op basis van onwil, maar op basis van het gebrek aan inzicht dat het gaat om een zeer complexe opgaven (opgaven op het gebied van energie transitie, circulaire economie en human capital), die een andere stijl van aanpak; samenwerken vereisen. Met deze ervaring hebben we vervolgens, dit jaar, een tweede leerlijn opgezet en aangeboden aan de diverse deelnemers. Zomaar 20 deelnemers van diverse afkomst die kennis op wilden doen, over het wat, hoe en de betekenis van complexe opgaven, hoe een lerende omgeving/organisatie onontbeerlijk is om het gewenste gedrag te ontwikkelen en vervolgens de leiderschapsvraag te stellen, algemeen en hoe je zelf in de strijd zit.

Jij stuurde mij een een quote van de leermeester van Seneca, die erop neer komt dat het beter is je vaardigheden en competenties te ontwikkelen zodat je flexibiliteit toeneemt om te kunnen omgaan met een bewegende context en onvoorspelbaarheid, dan je te richten op het plannen in een toekomst die onvoorspelbaar is. Mijn vraag aan jou. In de twee afleveringen van onze leerlijn hebben wij te maken gehad met voornamelijk jonge mensen, die op mooie werkplekken zitten, maar in hun bijdrage aan de leerlijn, herhaaldelijk aangeven, hoe zij bestuurders kunnen bereiken met hun recent verworven inzichten en of wij ze daarbij kunnen helpen? Je hebt in het recente verleden de term Webber gebruikt, een door Annemieke Roobeek geïntroduceerd begrip, jonge mensen die de ruimte krijgen om nieuwe netwerken op te zetten, collega’s van advies en repliek te voorzien. Is dit waar wij voor gaan om niet te vervallen in het oude denken en net te doen of er niets aan de hand is? Gaan wij webbers helpen om veel meer invloed te krijgen op de zeer complexe vraagstukken waar wij als samenleving voor staan?

Leo

 

Ha Leo,

Dat citaat waarnaar jij verwijst, is van Epictetus, een van de drie leidende Romeinse stoïcijnen waarvan Seneca er zelf een was en keizer Marcus Aurelius de derde. Alhoewel Seneca ouder was dan Epictetus zag hij hem als grote inspiratiebron. Het door jou aangehaalde citaat heeft als titel meegekregen ‘’A trained mind is better than any script’’, en luidt – in de woorden van Ryan Holiday – als volgt:

‘’In this way you must understand how laughable it is to say, ‘Tell me what to do!’ What advice could I possibly give? No, a far better request is, ‘Train my mind to adapt to any circumstance.’ … In this way, if circumstances take you off script … you won’t be desperate for a new prompting.’’

Naar mijn opvatting zijn webbers professionals die, ongeacht de formele functie of rol waarin ze zitten, initiatief (blijven) nemen om netwerken effectief te organiseren in het belang van doelen die ze najagen. Ze beschikken over kennis en vaardigheden die ze in staat stelt om op basis van een groot netwerkbereik, doelgerichte, tijdelijke samenwerkingen succesvol aan te gaan; staan, op basis van specifieke persoonlijkheidskenmerken, rechtop in de verticale beslisstructuren van organisaties, en werken vanuit overtuiging aan maatschappelijke relevante, complexe vraagstukken en opgaven, over de grenzen van hun eigen organisatie (onderdeel) heen. Een webber zie ik dus niet als een functie, maar als een professional die, in welke functie dan ook, webber is, of kan worden.

En dat is natuurlijk wat wij met deelnemers aan onze masterclasses proberen te doen, ze te ver-webberen. Ze in staat te stellen om leiding te nemen bij het stellen van realistische opgaven, het vormen van tijdelijke teams, en het ontwikkelen van kansrijke werkwijzen. Daarbij speelt het lerend organiseren, zoals jij stelt, inderdaad een cruciale rol. Met professor Heifetz zijn wij er immers van overtuigd dat organisatorisch complexe maatschappelijk opgaven, zoals op gebied van bijvoorbeeld de energie transitie, de circulaire economie, of het ontwikkelen van human capital, niet bij routinematige ‘gij zult’ uitvoeringshandboeken (‘scripts’, of ‘maps’) gebaat zijn, maar meer bij adaptieve, lerende leiders; webbers.

Dat er meer webbers moeten komen wordt naar mijn overtuiging aangetoond door de grote verzameling complexe opgaven waarvoor wij als samenleving(en) gesteld staan. Opgaven die zo groot zijn, zoveel competenties, geld en tijd vergen, dat ze niet zelfstandig door organisaties opgepakt kunnen worden opgepakt, maar alleen vanuit netwerksamenwerking. En dat er meer energie in het ver-webberen van professionals moet worden gestoken wordt ook wat mij betreft aangetoond door de conservatieve reacties van politici en bestuurders waar naar jij verwijst. Minder dan ooit hebben we naar mijn mening behoefte aan angstige of hoogmoedige (re)acties van politici en bestuurders die mede richting en vormgeven aan onze toekomst. Om in stijl met een citaat van Seneca zelf af te sluiten: “Wie zijn heden verprutst, is de slaaf van zijn toekomst.”

Marco